Het verschil tussen de kosten van elektrisch rijden en rijden op benzine of diesel

Elektrisch rijden wordt vaak vergeleken met het rijden in een auto met een traditionele verbrandingsmotor. Niet verrassend uiteraard, want we zitten nu al een flink aantal jaar in een transitiefase waarbij de voor- en nadelen van beide soorten motoren afgewogen worden en constant veranderen. Aangezien het goed is om eerlijk en open te blijven kijken naar de feiten, verschillen en mogelijkheden, kijken we hier samen met jou naar het verschil in kosten tussen elektrisch rijden versus het rijden op benzine of diesel.

De belangrijkste factoren die we op deze pagina langs laten komen om je een zo volledig mogelijk beeld te geven:

• Aanschafkosten van de auto
• De kosten per kilometer
• Kosten van onderhoud (en reparaties)
• Belastingvoordelen, subsidies en vaste lasten zoals wegenbelasting
• Restwaarde van de auto bij verkoop na gebruik

Een aantal kanttekeningen en aandachtspunten voordat we de vergelijking beginnen

Vergelijkingen staan vaak bol van generalisaties en aannames. Helaas kunnen wij daar ook niet onderuit. Het prijsverschil in aanschaf van een auto, de kosten per kWh voor een laadbeurt en het exacte onderhoudsinterval zijn simpelweg afhankelijk van té veel factoren. Iemand die jaarlijks meer dan 50.000 kilometer rijdt in een auto van € 20.000 en deze auto 10 jaar houdt, komt in deze vergelijking dus niet terug, net als de persoon die per jaar minder dan 5000 kilometer rijdt in een luxe sedan die meer dan € 80.000 gekost heeft en na twee jaar verkocht wordt.

Om je een zo goed mogelijk beeld te kunnen geven, hebben we gebruik gemaakt van onze eigen ervaringen, gecombineerd met tal van informatiewebsites zoals die van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Daarnaast hebben we de gegevens van 2021, 2022 en 2023 gecombineerd om periodieke trends uit de vergelijkingen te halen, zonder hierbij marktontwikkelingen uit het oog te verliezen.

Het verschil in de aanschafkosten

Er zijn steeds meer goedkope elektrische auto’s, maar dit zijn niet de auto’s die je kunt vergelijken met een gemiddelde gezinsauto die op de oprit staat. Wil je een elektrische auto die aardig wat trekvermogen heeft, een gezonde actieradius en genoeg ruimte in de auto, dan kom je al snel op auto’s uit die een halve ton of meer kosten.

Zet je hier auto’s met een traditionele verbrandingsmotor naast, dan zie je dat de elektrische auto het ogenschijnlijk verliest. Helemaal eerlijk is deze vergelijking echter niet anno 2023. Allereerst zijn er subsidies waar je gebruik van kunt maken wanneer je kiest voor een volledig elektrische auto en daarnaast wordt het aanbod nog steeds groter.

Pas in de komende jaren zullen we echt een omslag gaan zien in dit beeld. De massaproductie van de onderdelen voor elektrische auto’s heeft namelijk een flinke dreun gekregen (mede dankzij de coronaperikelen en -maatregelen) en is nog altijd niet goed op gang gekomen. Hetzelfde geldt voor het op de markt komen van modellen van gerenommeerde merken, die het (relatief grote) prijsverschil kunnen verkleinen.

Kijk je naar tweedehandsmodellen, dan wint de verbrandingsmotor het eenvoudig. Dit heeft vooral te maken met het gebrek aan oudere elektrische auto’s die particulier of zakelijk op de markt gezet worden. Daarmee zijn gebruikte auto’s met verbrandingsmotor goedkoper dan tweedehands elektrische auto’s, al heeft dat ook te maken met de restwaarde die we later nog aan bod laten komen.

De brandstofkosten

De vergelijking tussen de brandstofkosten (doorgaans uitgedrukt in een prijs per kilometer of 100 kilometer) is een heikel punt tussen voor- en tegenstanders van elektrisch rijden. Dit heeft te maken met de vraag welke gegevens je gebruikt. Reken je alleen met thuisladen en neem je de stroomprijzen van medio 2022, dan is elektrisch rijden een winnaar met mijlen voorsprong. Ga je uit van laden bij publieke laadpalen met de stroomprijzen uit 2023 en zet je dit naast een zuinige diesel, dan wordt het een spannende strijd waarbij je EV het nog weleens zou kunnen verliezen.

Nu zijn er nóg veel meer factoren die een grote rol van betekenis spelen, waardoor het verhaal lastig wordt. De kosten per kilometer hangen namelijk ook af van de afstanden die gereden worden (bij kortere afstanden is de prijs per kilometer vele malen hoger bij auto’s met een verbrandingsmotor) én het aantal kilometer dat gereden wordt (denk aan het partikelfilter dat zichzelf moet reinigen).

Eind 2022 steeg de gemiddelde stroomprijs per kWh in Europa met zo’n 70%, waar benzine en diesel een lagere stijging zagen (respectievelijk 15% en 36%). In de landen waar het verschil het grootste was (voornamelijk Duitsland en Italië) zorgde dit ervoor dat de kosten per kilometer voor elektrisch rijden nagenoeg gelijk werden aan de kosten per kilometer wanneer er gereden wordt op benzine of diesel.

Er zit echter een enorme kanttekening aan dit verhaal. Thuis tanken op benzine of diesel tegen een lager tarief is niet mogelijk. Zelf olie aanboren onder je woning en verwerken tot brandstof is niet mogelijk. Wat wél kan, is kiezen voor bijvoorbeeld dynamische stroomprijzen, laden met je eigen laadpaal tijdens daluren of zelfs zonnepanelen gebruiken. Werk je voor een baas en kun je op het werk laden tegen een voordelig prijsje of zelfs gratis zolang je je eigen laadkabel voor EV's meeneemt? Dan is dit opnieuw een manier die bijzonder geschikt is om de prijs per kilometer te drukken.

Een ander punt in ditzelfde kader heeft te maken met schaarste. De olievoorraden zullen ooit opraken, raffinaderijen krijgen te maken met steeds zwaardere eisen en met het terug moeten dringen van de CO2-uitstoot zullen diesel en benzine steeds verder uit het straatbeeld (moeten) verdwijnen. Zoals we van tevoren al wisten, zal dit onder andere bewerkstelligd gaan worden door sturend gedrag vanuit de overheid (accijnzen).

Niet alleen zijn de kosten per kilometer gemiddeld lager voor het elektrisch rijden (zelfs in deze markt), het verschil zal de komende jaren alleen maar groter worden waarbij alleen mensen met een elektrische auto zelf invloed uit kunnen oefenen op de kosten per kilometer.

Onderhoudskosten van de elektrische auto versus de auto met verbrandingsmotor

De vergelijking op het punt van de onderhoudskosten is gelukkig aanzienlijk eenvoudiger. Een elektrische auto heeft aanzienlijk minder bewegende en beweeglijke onderdelen en minder vloeistoffen. Dat betekent dat de maandelijkse kosten voor onderhoud net als periodieke reparaties aanzienlijk lager zijn. Met andere woorden: in een verbrandingsmotor kan aanzienlijk meer kapotgaan dan in een elektromotor.

De enige kanttekening die hierbij komt kijken, zijn de kosten voor de autobanden. Voor een elektrische auto heb je aanzienlijk betere banden nodig dan voor een (gemiddelde) auto met verbrandingsmotor en moeten de banden sneller vervangen worden. Dit heeft ten eerste te maken met de koppel van je EV (sneller optrekken staat gelijk aan meer bandenslijtage) en daarnaast met het aanzienlijk hogere gewicht van de auto. Dit verschil kan echter makkelijk afgestreept worden tegen het vervangen van distributieriemen, het vervangen van de olie en het vervangen van de bougies of het vervangen van de koppakking en alle schade die hierdoor ontstaan is.

De belastingvoordelen

Op het gebied van de belastingvoordelen en subsidies is er maar één winnaar. De elektrische auto heeft tal van voordelen wanneer het aankomt op wegenbelasting, heffingen over de aankoop en zelfs op het gebied van verzekeringen zijn er voordelen voor de mensen die kiezen voor de elektrische auto.

Nadeel is de plug-in volledig uit dit beeld weggevallen is. Het gaat vooral om de auto’s die volledig elektrisch zijn. Daar staat tegenover dat de auto’s met verbrandingsmotor helemaal niet hoeven te rekenen op voordelen vanuit de Belastingdienst of de motorrijtuigenbelasting. Dit zal in de toekomst alleen maar verder veranderen in het voordeel van de elektrische auto, aangezien de Europese Unie de auto’s met verbrandingsmotor zo snel mogelijk uit het straatbeeld weg wil krijgen.

De restwaarde van de auto na het gebruik

Toen de eerste vergelijkingen gemaakt werden bij de introductie van de elektrische auto, werd de EV lacherig weggewoven omdat er geen restwaarde zou zijn na het gebruik. Die accu’s zouden namelijk nóóit het eeuwige leven hebben en het vervangen van het accupakket zou duurder zijn dan het kopen van een nieuwe elektrische auto.

Tegenwoordig weten we gelukkig wel beter. Ook weten we nu veel beter wat de werkelijke vergelijking is wanneer we kijken naar de restwaarde van een auto met verbrandingsmotor versus een elektrische auto. De eerste elektrische auto’s hadden te maken met een fikse afschrijving vanwege de onzekerheid over de acculevensduur. Tegenwoordig is dat niet langer van toepassing, want de fabrikanten geven 8 jaar garantie op de accu’s in de modellen. Ook weten we inmiddels dat de accu’s véél langer meegaan dan gedacht werd.

Uit onderzoek blijkt dat de restwaarde van nieuwe auto’s met een verbrandingsmotor na 2 jaar op zo’n 70% (bovengrens) van de aankoopprijs ligt. Voor de elektrische auto’s was dit echter rond de 83%. Daar komt bij dat de EV’s veel couranter zijn, omdat het aanbod op de tweehandsmarkt veel lager is terwijl de vraag er wel degelijk is vanuit de consumenten die feitelijk wachten op het aflopen van de leasecontracten van grotere ondernemingen.

Kostenvergelijking elektrische auto versus auto’s met verbrandingsmotoren: wie is de winnaar?

Ondanks het hoge aantal kanttekeningen en aandachtspunten is duidelijk dat de elektrische auto als winnaar uit de bus komt bij de vergelijking, al heeft de EV lang niet de marge die veel voorstanders van elektrisch rijden willen doen geloven. Dit heeft mede te maken met de lange coronaperiode waardoor de on-demand levering van onderdelen (waaronder chips) stil is komen te liggen, de stijging van de stroomprijzen en het achterblijven van de toestroom aan nieuwe modellen vanuit de gerenommeerde merken.

De EV is nu al de winnaar, mede dankzij de mogelijkheden om de auto zelf thuis te kunnen laden en de subsidies en andere belastingvoordelen vanuit de overheid. Wanneer er meer modellen (onder andere met een lagere instapprijs) op de markt komen en het makkelijker wordt om thuis te laden met dynamische stroomprijzen of op je eigen zonnepanelen, dan zal de kloof tussen de elektrische auto en de auto met een verbrandingsmotor alleen maar groter worden. Niet alleen vanwege overheidssturen, maar ook vanwege de (technologische) ontwikkelingen.